कर्मयोग साधना कसरी गरिन्छ ?

0 टिप्पणीहरू 394 आगन्तुकहरू

जब कर्मयोग साधना भनिन्छ, यो साधनाको अर्थ हुन्छ, जीवनका प्रत्येक क्षणमा घटित हुने कर्महरुलाई नै मोक्ष साधनाको साधन बनाएर मोक्ष वा योग स्थिति प्राप्त गर्नु । कर्ममा योग स्थिति मूल रुपमा कर्मको फल प्रतिको आशाले नै स्थापित हुन दिदैन । जब फलको आशाले कर्म गरिन्छ, त्यो अवस्थामा फल प्राप्ति हुँदा मानिस खुसी (वा विषय प्रति रागपूर्ण बन्धन) र फल प्राप्ति नहुँदा मानिस दुःखी (वा विषय प्रति द्वेषपूर्ण बन्धन) उत्पन्न गर्दछ । यस्तो स्थितिमा योग स्थिति प्राप्त हुन सक्दैन, यसैले कर्मफलका सम्पूर्ण इच्छाहरुको त्याग लाई नै कर्मयोग साधनाको ‘मूल साधना’ विधि मानिएको छ । तर कर्मफल त्यागले मात्र कर्मयोग साधना सिद्ध हुन सक्दैन । यसैले गीताका विभिन्न अध्यायहरुको विभिन्न श्लोकहरुमा भगवानले कर्मयोग साधना विधि र यो साधना विधिसँग जोडिएका अनेकन् पक्षहरु वा आवश्यकताहरुको व्याख्या गर्नुभएको छ । कर्मयोग साधनासँग सम्बन्धित यि अनेकन् पक्षहरुको व्याख्या कर्मयोग साधनाका आवश्यकताहरु के के हुन् भन्ने प्रश्नहरुको उत्तरमा पनि दिइएको छ । कर्मयोग साधना विधिको व्याख्या गर्दै भगवान भन्नुहुन्छः

कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु
योगस्थः कुरु कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा धनञ्जय ।
सिद्ध्यसिद्ध्योः समो भूत्वा समत्वं योग उच्यते ।।२–४८।।

हे धनन्जय ! तिमी (फल) आशक्तिलाई त्यागेर तथा सिद्धि असिद्धिमा ‘सम’ बुुद्धि योगमा स्थित रहेर कर्म गर । समत्व (समस्थिति) लाई नै योग भनिन्छ ।

यज्ञार्थात्कर्मणोऽन्यत्र लोकोऽयं कर्मबन्धनः ।
तदर्थं कर्म कौन्तेय मुक्तसङ्गः समाचर ।।३–९।।

यज्ञको निमित्त गरिने कर्मको अतिरिक्त अन्य (सकाम) कर्ममा समाहित मनुष्य समुदाय कर्मद्वारा बाँधिन्छ । हे कुन्तीनन्दन ! तिमी आशक्तिरहित भएर यज्ञ गर ।

मयि सर्वाणि कर्माणि संन्यस्याध्यात्मचेतसा ।
निराशीर्निर्ममो भूत्वा युध्यस्व विगतज्वरः ।।३–३०।।

(यसैले हे अर्जुन !) तिमी अध्यात्मचेतसा वा अन्तरयामी परमात्मामा चित्त निरोध गरेर सम्पूर्ण कर्महरु म मा समर्पण गरेर, आशारहित, ममतारहित र संतापरहित भएर युद्ध गर ।

तस्मादज्ञानसम्भूतं हृत्स्थं ज्ञानासिनात्मनः ।
छित्त्वैनं संशयं योगमातिष्ठोत्तिष्ठ भारत ।।४–४२।।

यसैले हे भरतवंशी ! हृदयमा स्थित यो अज्ञानबाट उत्थान भएको यो संशयलाई ज्ञानरुप तलवारद्वारा काटेर (योग) समतामा स्थित होऊ र युद्धको लागि खडा होऊ ।

चेतसा सर्वकर्माणि मयि संन्यस्य मत्परः ।
बुद्धियोगमुपाश्रित्य मच्चित्तः सततं भव ।।१८–५७।।

यसैले हे अर्जुन ! तिमी सम्पूर्ण कर्महरु मनले मलाई अर्पण गरेर ‘बुद्धियोगम्’ वा समबुद्धिरुप निष्काम कर्मयोगको आश्रय लिएर निरन्तर ममा चित्त लगाउने होउ । बन ।

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *


CAPTCHA Image
Reload Image

पुराना लेखहरु

लेखहरु प्रकाशित मिति आगन्तुकहरू टिप्पणीहरू
ईश्वर के हो ? 1/9/2023 727 0
अवतरण के हो ? 1/9/2023 634 0
के गीताका शव्दहरु ईश्वरकै शव्दहरु हुन् ? 1/9/2023 659 0
अवतारको जन्म र कर्म कस्तो हुन्छ ? 1/9/2023 658 0
अवतारहरु किन पृथ्वीमा आउँछन् ? 1/9/2023 649 0
अवतारहरु समयको कति अन्तरालमा जन्मिन्छन् ? 1/9/2023 579 0
अवतारहरुले के गर्न सक्दछन् ? 1/9/2023 616 0
अवतारहरु के गर्न सक्दैनन् ? 1/9/2023 621 0
किन मानिसहरु अवतारलाई चिन्दैनन् ? वा आकर्षित हुँदैनन् ? 1/9/2023 603 0
अवतारको मानिसको जीवनमा महत्व के हो ? 1/9/2023 622 0
परमात्मा तत्व कस्तो छ ? 1/9/2023 664 0
मानिसमा प्रकट विभूती वा विशिष्ट गुणहरु 1/9/2023 493 0
शाश्वत ईश्वरीय नियमहरु 1/9/2023 553 0
परमात्मा तत्व कहाँ छ ? 1/9/2023 546 0
ईश्वर तत्व ब्रम्हाण्डका वस्तुहरुमा कसरी स्थित छ ? 1/9/2023 591 0
मानिसमा परमात्मा तत्व कसरी उपस्थित छ ? 1/9/2023 530 0
ईश्वर (परमात्मा तत्व) र मानिस (आत्मा तत्व) विचको भेद के हो ? 1/9/2023 614 0
आत्मामा के के छिपेको छ ? 1/9/2023 473 0
जिवात्मा वा मानिस के हो ? 1/9/2023 638 0
जिवात्मा वा मानिसको सत्य स्वरुप के हो ? 1/9/2023 579 0
के परमात्मालाई दर्शन (देख्न) गर्न सकिन्छ ? 1/9/20239 617 0
आखीर परमात्मा दर्शनको सत्य मर्म के हो ? 1/9/2023 518 0
परमात्मा दर्शनले के प्राप्ति हुन्छ ? 1/9/2023 656 0
परमात्मालाई नमान्दा वा प्राप्त गर्न प्रयास नगर्दाको परिणाम के हुन्छ ? 1/9/2023 485 0
को ईश्वरमा आकर्षित हुँदैन ? 1/9/2023 567 0
त्रिगुण के हो ? 1/9/2023 726 0
मानिसमा त्रिगुण कसरी प्रवेश भयो ? 1/9/2023 543 0
त्रिगुणी बन्धनहरुले कसरी मानिसको जीवनलाई प्रभावित पार्दछ ? 1/9/2023 467 0
त्रिगुण र बन्धन 1/9/2023 600 0
त्रिगुण र मृत्यूपश्चातको गति 1/9/2023 500 0
सतगुण के हो ? 1/9/2023 518 0
त्रिगुणलाई कसरी बाँध्न सकिन्छ ? गुणातीत कसरी हुन सकिन्छ ? 1/9/2023 429 0
मनुष्य उत्पति 1/9/2023 524 0
मानिसको उत्पतिसँगै मानिसमा के के तत्वहरु प्रवेश भए ? 1/9/2023 512 0
सृष्टिको प्रथम विन्दूमा मनुष्य जीवन स्थिति कस्तो थियो ? 1/9/2023 434 0
मानिसको जीवन संरचना कस्तो थियो ? 1/9/2023 548 0
मानिसमा बन्धनहरु कसरी उत्पन्न भए ? 1/9/2023 425 0
त्रिगुणी संस्कार वा बन्धनहरुले उत्पन्न गर्ने तीन मूल समस्याहरु 1/9/2023 450 0
धर्मक्षेत्र के हो ? 1/9/2023 478 0
मोक्ष साधना के हो ? 1/9/2023 473 0
दुई प्रकारका मोक्ष साधनाहरुः 1/9/2023 560 0
शील, सदाचार सम्बन्धी साधना विधिहरु 1/9/2023 382 0
यज्ञ के हो ? 1/9/2023 424 0
धर्मयुद्ध के हो ? 1/9/2023 491 0
धर्मयुद्ध (साधना) नगर्दाको परिणाम के हो ? 1/9/2023 469 0
ईश्वर भजन के हो ? कसरी गरिन्छ ? 1/9/2023 422 0
आखिर के हो ईश्वर शरण ? 1/9/2023 404 0
के हो ईश्वर भजन ? 1/9/2023 463 0
मोक्ष साधनाहरुले कसरी मोक्ष प्रदान गर्दछ त ? 1/9/2023 389 0
साधनाकालमा मोक्ष प्राप्त हुनुपूर्व नै मृत्यु प्राप्त भए के हुन्छ ? 1/9/2023 320 0
कर्म के हो ? 1/9/2023 767 0
कर्मको गति किन गहन छ ? 1/9/2023 405 0
सकाम कर्मका समस्याहरु के के हुन् ? 1/9/2023 630 0
कुन कुन कर्महरु त्याग्न हुँदैन ? 1/9/2023 423 0
कर्मयोग के हो ? 1/9/2023 476 0
कर्मयोग कहिले लुप्त भयो ? 1/10/2023 442 0
कर्मयोगी साधकका आवश्यकताहरु के हुन् ? 9/10/2023 452 0
कर्मयोगका परिणामहरु के के हुन् ? 1/10/2023 437 0
भगवान कृष्ण किन कर्म गर्नुहुन्छ ? 1/10/2023 403 0
किन भगवान कृष्ण कर्मयोगमा जोड दिनुहुन्छ ? 1/10/2023 478 0
सांख्य योग के हो ? कसरी गरिन्छ ? 1/10/2023 680 0
विषय इन्द्रिय मिलनबाट उत्पन्न अनुभूति (संवेदना) हरु सत् हुन् कि असत् ? 1/10/1023 411 0
सांख्ययोगको अपभ्रंसता 1/10/2023 437 0
सांख्य योगी साधकका आवश्यकता के हुन् ? 1/10/2023 486 0
के सांख्ययोग मूलतत्व परमात्मा चिन्तन हो ? 1/10/2023 488 0
सन्यास के हो ? सन्यासी के हो ? 1/10/2023 1076 0
मोक्ष के हो ? कस्तो हुन्छ मोक्ष जीवन स्थिति ? 1/10/2023 575 0
मोक्ष प्राप्त पुरुषको आन्तरिक अवस्था 1/10/2023 567 0
मोक्ष प्राप्त पुरुषको वाह्य स्थिति 1/10/2023 466 0
मोक्ष प्राप्त पुरुषको वाह्य इन्द्रिय विषयहरु वा विकारहरुसँग प्रतिक्रिया 1/10/2023 1403 0
मोक्ष प्राप्त पुरुषको भौतिक पदार्थ प्रतिको दृष्टि 1/10/2023 487 0
वेद के हो ? 1/10/2023 541 0
देवता के हो ? 1/10/2023 543 0
किन देवता पूजा विधियुक्त छैन ? 1/10/2023 488 0
स्वर्ग के हो ? कसले प्राप्त गर्दछ ? 1/10/2023 530 0
नर्क वा नीचलोकहरु कसले प्राप्त गर्दछ ? 1/10/2023 482 0
मृत्यु के हो ? 1/10/2023 513 0
परम गति, परमधाम कसले प्राप्त गर्दछ ? 1/10/2023 477 0
पुनर्जन्म कसले प्राप्त गर्दैन ? किन प्राप्त गर्दैन ? 1/10/2023 500 0
धृतराष्ट्रको जीवनको मर्म के हो ? 1/10/2023 2811 0